Προ ολίγων ημερών δημοσίευσα ένα διαδικτυακό άρθρο με τίτλο: “Master Plan λιμανιού Ραφήνας: Εμείς ξέρουμε τι θέλουμε;”, όπου προσπάθησα να εξηγήσω απλά ότι αν δεν έχεις όραμα για μια παραθαλάσσια πόλη που έχει και λιμάνι και δεν ξεκαθαρίσεις τα όρια του ενός και του άλλου, κάποια στιγμή θα κληθείς να αποφασίσεις για μια πιθανά βίαιη αποκόλληση των σιαμαίων (πόλη-λιμάνι) με πιθανώς οδυνηρές συνέπειες για την ποιότητα ζωής των κατοίκων της πόλης.
Πολύ δε περισσότερο που, στην περίπτωση της Ραφήνας, οι γεωπολιτικές εξελίξεις των τελευταίων ετών επιταχύνουν την ραγδαία αναβάθμιση του λιμανιού εις βάρος της πόλης, μια που η πόλη έχει αφεθεί να πορεύεται μόνη της και απο μικρό χωριουδάκι να γίνει πόλη, χωρίς κανένα απολύτως σχέδιο ανάπτυξης και χωρίς όραμα για το μέλλον.
Τώρα που “έφτασε ο κόμπος στο χτένι”, θέλω να πάω ένα βήμα παραπέρα και να συνειδητοποιήσουμε τί προσπάθεια απαιτείται για να ξεκαθαρίσει η κατάσταση και να αποφασίσουμε αν θέλουμε μια πόλη Ραφήνα με ένα λιμάνι, ή ένα λιμάνι με μια πόλη που λέγεται Ραφήνα. Είναι ξεκάθαρο ότι για να μπορέσει η Ραφήνα να αναπτύξει την αγορά της θα πρέπει προηγουμένως να εκπονήσει ένα ολοκληρωμένο πλάνο οικονομικής ανάπτυξης της πόλης. Ειδάλλως, όσες προσπάθειες για την ανάπτυξη της αγοράς της και να κάνει, θα είναι συνήθως αποσπασματικές και παράταιρες, μια που δεν θα εντάσσονται μέσα σε ένα ενιαίο και ολοκληρωμένο στρατηγικό πλάνο μάρκετινγκ. Αυτό το πλάνο θα πρέπει να αρχίζει με μια ανάλυση του “που βρισκόμαστε τώρα” και να συνεχίζει με ένα ερωτηματολόγιο προς τους ντόπιους, κατοίκους και επαγγελματίες, σχετικά με το προς ποιά κατεύθυνση θέλουν να πορευτεί η τοπική κοινωνία.
Πριν απο αρκετές δεκαετίες, πριν ακόμα “ξεπεταχτεί” το λιμάνι, η Ραφήνα έπαιζε τον πρώτο ρόλο ως μια παραλιακή κωμόπολη με ένα γραφικό λιμανάκι. Ηταν τότε, μεταπολεμικά, που ο Τσιτσάνης έρχονταν τα βράδια αργά στη Ραφήνα για γλέντι στα “καβούρια του Ασημάκη”, που τότε ήταν στην πλώρη του τσιμεντόπλοιου, που αποτελούσε τον λιμενοβραχίονα του μικρού λιμανιού της Ραφήνας. Ήταν τότε που ο ίδιος ο συνθέτης έγραφε το πασίγνωστο άσμα ”η μαμά τους η κυρία καβουρίνα, πάει τσάρκα με το σπάρο στη Ραφήνα”. Εκείνη την εποχή ήταν το χωριό- κωμόπολη Ραφήνα που είχε τον πρώτο λόγο και είχε μαζί του και ένα μικρό λιμανάκι. Απο εκείνη την εποχή ήταν που η Ραφήνα έχασε το παιχνίδι να αρχίσει να αποκτά ταυτότητα ως πόλη.
Απο εκεί και πέρα, τις τελευταίες δεκαετίες, τα πράγματα άρχισαν να εξελίσσονται γρήγορα και η Ραφήνα ως πόλη έχασε το τραίνο της αστικής εξέλιξης, ενώ το λιμάνι που ανήκε σε άλλον φορέα άρχισε να αναπτύσσεται γρήγορα και χωρίς καμμία διασύνδεση με τον αστικό ιστό. Αν σε αυτά προσθέσουμε την στενόμυαλη και παρωπιδική αντιμετώπιση δημοτικών αρχόντων παρελθόντων δεκαετιών, οι οποίοι, είτε λόγω ελλείμματος ηγεσίας είτε απο άγνοια απέτυχαν να οραματιστούν μια Ραφήνα που απο παραδοσιακό ψαροχώρι θα ήταν καταδικασμένη να ενταχθεί σε μια νέα παγκόσμια οικονομία που αναπτύσσεται γύρω από τα δίκτυα των πόλεων, αντιλαμβανόμαστε γιατί η Ραφήνα έχει χάσει μερικές δεκαετίες ανάπτυξης, τις οποίες θα πρέπει πολύ σύντομα να αναπληρώσει, αν θέλει να είναι ανταγωνιστικός προορισμός.
Στοιχεία όπως η διατήρηση και επέκταση των (υφιστάμενων) επιχειρήσεων, η προσέλκυση επενδύσεων, οι στρατηγικές συμμαχίες και οι εταιρικές σχέσεις, η επιχειρηματικότητα και η ανάπτυξη του εργατικού δυναμικού, η υποστήριξη της καινοτομίας, η αναζωογόνηση του κέντρου της πόλης και η ανάπτυξη της κοινότητας αποτελούν όλα βασικά μέρη αυτού που ονομάζουμε οικονομική ανάπτυξη μιας πόλης. Η ανθεκτικότητα αποτελεί μια πολύ σημαντική έννοια για την οικονομική ανάπτυξη μιας μικρής πόλης, όπως η Ραφήνα. Ο ΟΟΣΑ ορίζει τις ανθεκτικές πόλεις ως πόλεις που έχουν την ικανότητα να απορροφούν, να ανακάμπτουν και να προετοιμάζονται για μελλοντικούς κλυδωνισμούς (οικονομικούς, περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και θεσμικούς). Για τις μικρές πόλεις, η διαφοροποίηση των τομέων που υποστηρίζουν την τοπική οικονομία είναι το κλειδί για την ανθεκτικότητα στην οικονομική ύφεση.
Για την οικοδόμηση μιας ισχυρής και ανθεκτικής τοπικής οικονομίας, οι καλές πρακτικές δείχνουν ότι μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την Τοπική Οικονομική Ανάπτυξη είναι ζωτικής σημασίας για μια μακροπρόθεσμη βιώσιμη ανάπτυξη. Θα πρέπει να ακολουθηθεί μια διαδικασία ανάλυσης των δυνατοτήτων, των αδυναμιών, των ευκαιριών και των απειλών της περιοχής (ανάλυση SWOT). Οι ακόλουθες 4 μεταβλητές θα πρέπει να περιλαμβάνονται στην αρχική ανάλυση της πόλης με στόχο την ανάπτυξη: τα περιουσιακά στοιχεία και οι πόροι της κοινότητας, οι δυνατότητες της κοινότητας, το επιχειρηματικό κλίμα και η ποιότητα ζωής.
Με απλά λόγια, το κρίσιμο ερώτημα εδώ είναι αν μετα από δέκα χρόνια από τώρα κάποιος ανέφερε το όνομα της πόλης, με ποιό τρόπο, δηλαδή τι χαρακτηριστικά θα θέλαμε να αναφέρει; Δηλαδή, ποιά θα είναι η εικόνα της πόλης που θα έχει δημιουργηθεί στο μυαλό του; Μια μάρκα/ όνομα πόλης είναι η αντίληψη που έχουν οι άλλοι για σένα, όχι το τι λες εσύ ότι είσαι. Και αυτή δημιουργείται μέσω οπτικών ερεθισμάτων και χρήσης διαφόρων τεχνικών μάρκετινγκ και επικοινωνίας, όπως κοινωνική δικτύωση, επικοινωνία στόμα με στόμα, δημοσιότητα, χειρισμό των στάσεων/διαθέσεων του κοινού-στόχος.
Ας κάνουμε μια υπόθεση εργασίας: Έστω ότι το λιμάνι εξαφανίζεται ως δια μαγείας και μένει μόνο μια παραθαλάσσια πόλη που την λένε Ραφήνα. Πώς θα θέλαμε να είναι αυτή η πόλη εμείς που κατοικούμε σ’αυτήν; Ποιά εικόνα θα θέλαμε να έχουν οι ξένοι κάτοικοι, Ελληνες και αλλοδαποί, για την Ραφήνα; Διότι αυτή τη στιγμή, αν κάνουμε την απλή ερώτηση “τι σημαίνει Ραφήνα για εσάς;” η πλειοψηφία των ελλήνων θα απαντούσε “ένα διαμετακομιστικό κέντρο φορτο-εκφόρτωσης ατόμων και αυτοκινήτων για Ευβοια και Κυκλάδες” και “ένα δωρεάν υπαίθριο πάρκινγκ για τα αυτοκίνητα των ταξιδιωτών”. Αυτό είναι το όραμα που έχουν οι κάτοικοι της Ραφήνας για την πόλη τους; Είναι, πραγματικά, τραγική η παντελής έλλειψη ταυτότητας της Ραφήνας.
Και το κρίσιμο ερώτημα είναι το εξής: Τί κάνουμε από τη στιγμή που μια πόλη δεν έχει ταυτότητα, πράγμα που είναι συνέπεια της ανυπαρξίας οράματος, ενώ υπάρχει παντελής έλλειψη σχεδιασμού του αστικού ιστού της πόλης και καμία συσχέτιση με τα σχέδια επέκτασης του λιμανιού; Η απάντηση σε αυτό απαιτεί γνώση, μελέτη, διεξαγωγή πρωτογενών ερευνών ικανοποίησης του κοινού σε συνδυασμό με προτάσεις για την πορεία ανάπτυξης και το μέλλον της Ραφήνας, με σχεδιασμό ερωτηματολογίου και προσωπικές συνεντεύξεις. Και τελικά, λήψη αποφάσεων, με απώτερο στόχο την εκπόνηση ενός στρατηγικού πλάνου μάρκετινγκ. Και μετά αρχίζει η υλοποίηση… Και από εδώ αρχίζουν τα δύσκολα…
Καλή μας επιτυχία!
Βιογραφικό
- Ο Πλάτων Θωμάς είναι οικονομολόγος, σύμβουλος μάρκετινγκ και πωλήσεων, πιστοποιημένος εκπαιδευτής και συγγραφέας.
- Διαθέτει 43ετή εργασιακή εμπειρία ως ανώτερο στέλεχος στους τομείς Marketing και Πωλήσεων κατά βάση σε πολυεθνικές, αλλά και σε ελληνικές εταιρείες, στους κλάδους των καταναλωτικών προϊόντων και των υπηρεσιών, καθώς και ως επιχειρησιακός σύμβουλος και ως εκπαιδευτής.Κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου (MSc.) στο Marketing από το Πανεπιστήμιο Newcastle Upon Tyne της Αγγλίας.Είναι εμπειρογνώμονας του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, εντεταλμένος εκπαιδευτής του Chartered Institute of Marketing της Αγγλίας, πιστοποιημένος εκπαιδευτής του Sandler Sales Institute των ΗΠΑ καθώς και του Εθνικού Κέντρου Πιστοποίησης.
Έχει συγγράψει 5 βιβλία σχετικά με το Marketing, την Έρευνα Marketing τις Εξαγωγές (υπο δημοσίευση) και τις πωλήσεις.
